ÖZET
Siklosporin A (CsA), solid organ transplantasyonunda ve otoimmün hastalıklarda en etkili ve sıklıkla kullanılan bir immünsüpresandır. Faydalarına rağmen klinik kullanımını sınırlayan nefrotoksik ve hapatotoksik özellikleri bulunmaktadır. Omega 3 yağ asitleri (O-3), anti-oksidan özellikleri olan α-linolenik acid, eikozapentaenoik acid (EPA) ve dokozaheksaenoik acid (DHA)’yı içeren doymamış yağ asitlerinin bir ailesini içine alır. Diğer taraftan, susam yağı (SO) birçok içeriğe sahiptir; birçok antioksidan vitaminler, farklı yağ asitlerinin gliserol esteri ve yakın zamanda potent bir antioksidan olduğu bildirilen sesamol gibi. Biz de çalışmamızda, O-3 ve SO’nun sıçan karaciğerinde CsA ile indüklenen apoptoza karşı potansiyel koruyucu etkilerini araştırdık.
Herbir grupta 7 hayvan olmak üzere 7 grup sıçana 15 gün boyunca salin/ilaç uygulaması yapıldı. Grup 1’e sadece salin oral yoldan (Po) verildi. Grup 2’ye subkutan (sk) CsA uygulandı (15 mg/kg/gün). Grup 3’e CsA (15 mg/kg/gün; sk) ve SO (1 ml/kg, Po) verildi. Grup 4’te CsA (15 mg/kg/gün; sk) ve O-3 (100 mg/kg; Po) verildi. Grup 5’e ise, CsA (15 mg/kg/gün; sk), SO (1 ml/kg, Po) ve O-3 (100 mg/kg; Po) eş zamanlı olarak verildi. Grup 6’ya sadece SO (1 ml/kg; Po) ve grup 7’ye sadece O-3 (100 mg/kg, Po) verildi. Son uygulamalardan 24 saat sonra sıçanlar sakrifiye edilip, karaciğerleri çıkarıldı. Karaciğer kesitlerinde apoptotik hücreler TUNEL yöntemi ile sayıldı.
CsA verilen grupta (Grup 2) apoptotik hepatosit sayısında kontrole (Grup1) kıyasla belirgin bir artış gözlendi (p<0.001). CsA’ya ek olarak, SO (Grup 3) yada O-3 (Grup 4) yada her ikisi birden (Grup 5) uygulanan gruplar, CsA uygulanan gruba göre daha düşük apoptotik hücre sayısına sahiplerdi, ancak bu sayılar kontrole göre hala yüksek değerlerde idi (p<0.001; her 3 grup için). Ayrıca, sadece SO (Grup 6) ve sadece O-3 ile (Grup 7) muamele edilen gruplarda apoptotik hücre sayısı kontrol grubundaki kadar düşük olarak saptandı.
Susam yağı ve omega-3 uygulamasının sıçanlarda CsA ile indüklenen apoptoza karşı koruyucu etkisini ilk kez göstermiş olduk. Ayrıca çalışmamız, SO ve O-3’ün karaciğer üzerinde herhangi bir pro-apoptotik etki göstermediklerini ortaya çıkarmıştır. SO ve O-3’ün karaciğer koruyuculuğunda altta yatan mekanizmalar, hem serbest radikal temizleyici özelliklerine hem de antioksidatif sistemlerin regülatörü olarak indirek etkilerine bağlanabilir. Böylece, SO ve O-3 iyi bir kemoprotektan adayı olabilirler. (JAREM 2011; 1: 8-11)