Journal of Academic Research in Medicine

TR /EN

Orijinal Araştırma

Siberkondrinin Problemli İnternet Kullanımı ve E-Sağlık Okuryazarlığı ile Olası İlişkisi

10.4274/jarem.galenos.2023.91885

Ayşe Hilal Başhan Aslantaş
Murat Altuntaş

Gönderim Tarihi: 08.02.2023 Kabul Tarihi: 25.04.2023 J Acad Res Med 2023;13(2):63-69

Amaç:

Çalışmamızda; internetin sağlık ilişkili bilgi arama amaçlı sık kullanımıyla ortaya çıkan yeni sayılabilecek bir kavram olan siberkondrinin problemli internet kullanımı (PİK) ve elektronik sağlık (e-sağlık) okuryazarlığı ile olası ilişkisinin ortaya konması amaçlanmıştır. Sonuçlarımız; hekimlerin farkındalığını artırmak, yanlış sevkleri önlemek, sağlık harcamalarını azaltmak adına önemlidir.

Yöntemler:

01.06-30.06.2022 tarihleri arasında Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul Bağcılar Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Hekimliği Kliniği’ne bağlı Esenler Eğitim Aile Sağlığı Merkezi’ne başvuran ve dahil edilme kriterlerini sağlayan 271 kişi çalışmaya alınmıştır. Katılımcılara, Siberkondri Ciddiyeti ölçeği-Kısa Formu, Problemli İnternet Kullanımı ölçeği-Kısa Formu (PİKO-KF), E-Sağlık Okuryazarlığı ölçeği ve sosyodemografik form uygulanmıştır. Sonuçlar, anlamlılık p<0,05 düzeyinde değerlendirilmiştir.

Bulgular:

Siberkondri Ciddiyeti ölçeği ve alt boyutlarıyla; PİKO-KF ile alt boyutları arasında ve e-sağlık okuryazarlığı ölçeği arasında istatistiksel anlamlılık ilişkisi saptanmıştır (p<0,05). Siberkondri ciddiyeti; PİK ve e-sağlık okuryazarlığı puanları arttıkça artmaktadır. PİKO-KF ile e-sağlık okuryazarlığı arasında istatistiksel anlamlılık ilişkisi saptanmıştır (p<0,05). PİK puanı yüksek olanların e-sağlık okuryazarlığı puanları da yüksektir. On sekiz-30 yaş grubundakilerde PİK, siberkondri ve e-sağlık okuryazarlığı puanlarının, lisans eğitim düzeyinde olan kişilerde ise siberkondri ve e-sağlık okuryazarlığı puanlarının daha yüksek olduğu görülmüştür.

Sonuç:

Siberkondrinin PİK arttıkça artması; internet üzerine uygun düzenlemelerin yapılmasının ve bilinçli kullanımın, siberkondriye de olumlu etkiler yapacağını göstermektedir. Çevrimiçi sağlık kaynaklarında filtrelemenin ve doğru bilginin yaygınlaşmasının, e-sağlık okuryazarlığının artmasının uzun vadede olumlu etkileri olacaktır.

Anahtar Kelimeler: Siberkondri, problemli internet kullanımı, e-sağlık okuryazarlığı, internet, sağlık anksiyetesi, sağlık okuryazarlığı

Etik Komite Onayı: Sağlık Bilimleri Üniversitesi, İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi Klinik Araştırmalar Etik Kurulu’ndan etik onay alındı (karar no: 124, tarih: 22.04.2022) ve çalışma Helsinki Bildirgesi’ne uygun olarak planlandı.

Hasta Onamı: Çalışmadaki tüm katılımcılardan bilgilendirilmiş onam alındı.

Hakem Değerlendirmesi: Editörler kurulu ve editörler kurulu dışında olan kişiler tarafından değerlendirilmiştir.

Yazar Katkıları: Cerrahi ve Medikal Uygulama - A.H.B.A.; Konsept - A.H.B.A., M.A.; Dizayn - A.H.B.A., M.A.; Veri Toplama veya İşleme - A.H.B.A.; Analiz veya Yorumlama - A.H.B.A., M.A.; Literatür Arama - A.H.B.A., M.A.; Yazan - A.H.B.A.

Çıkar Çatışması: Yazarlar tarafından çıkar çatışması bildirilmemiştir.

Finansal Destek: Yazarlar tarafından finansal destek almadıkları bildirilmiştir.

Resimler

Datareportal. Digital Around the World. Available from: URL: https://datareportal.com/global-digital-overview
Ramaswami P. A remedy for your health-related questions: health info in the Knowledge Graph. Available from: URL: https://blog.google/products/search/health-info-knowledge-graph/
Escoffery C, Miner KR, Adame DD, Butler S, McCormick L, Mendell E. Internet use for health information among college students. J Am Coll Health 2005; 53: 183-8.
Muse K, McManus F, Leung C, Meghreblian B, Williams JM. Cyberchondriasis: fact or fiction? A preliminary examination of the relationship between health anxiety and searching for health information on the Internet. J Anxiety Disord 2012; 26: 189-96.
Tarhan N, Tutgun-ünal A, Ekinci, Y. Yeni Kuşak Hastalığı Siberkondri: Yeni Medya Çağında Kuşakların Siberkondri Düzeyleri İle Sağlık Okuryazarlığı İlişkisi. OPUS International Journal of Society Researches 2021; 17: 4253-97.
Beard KW, Wolf EM. Modification in the proposed diagnostic criteria for Internet addiction. Cyberpsychol Behav 2001; 4: 377-83.
Norman CD, Skinner HA. eHealth Literacy: Essential Skills for Consumer Health in a Networked World. J Med Internet Res 2006; 8: e9.
Söyler S, Biçer I, Çavmak D. Siberkondri Ciddiyeti Ölçegi Kısa Formu (CYBERCHONDRİA SEVERİTY SCALE -12 Türkçe) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. 2021.
Göktaş S, Aygar H, Zencirci SA, Önsüz MF, Alaiye M, Metintaş S. Problematic Internet use questionairre-short form-6 (PIUQ-SF 6): a validity and reliability study in Turkey. International Journal of Research in Medical Sciences 2018; 6: 2354-60.
Gencer ZT. Norman ve Skinner’ın E-Sağlık Okuryazarlığı Ölçeğinin Kültürel Uyarlaması İçin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi| Istanbul University Faculty of Communication Journal 2017; 131-45.
Fergus TA, Spada MM. Cyberchondria: Examining relations with problematic Internet use and metacognitive beliefs. Clin Psychol Psychother 2017; 24: 1322-30.
Starcevic V, Baggio S, Berle D, Khazaal Y, Viswasam K. Cyberchondria and its Relationships with Related Constructs: a Network Analysis. Psychiatr Q 2019; 90: 491-505.
Özer Ö, Özmen S, Özkan O. Investigation of the effect of cyberchondria behavior on e-health literacy in healthcare workers. Hosp Top 2023; 101: 94-102.
Zheng H, Chen X, Fu, S. An exploration of determinants of cyberchondria: A moderated mediation analysis. Proceedings of the Association for Information Science and Technology 2020: 57: e214.
Deniz S. Bireylerin E-Sağlık Okuryazarlığı ve Siberkondri Düzeylerinin İncelenmesi. İnsan ve İnsan 2020; 7: 84-96.
Shiferaw KB, Tilahun BC, Endehabtu BF, Gullslett MK, Mengiste SA. E-health literacy and associated factors among chronic patients in a low-income country: a cross-sectional survey. BMC Med Inform Decis Mak 2020; 20: 181.
de Vries HT, Nakamae T, Fukui K, Denys D, Narumoto J. Problematic internet use and psychiatric co-morbidity in a population of Japanese adult psychiatric patients. BMC Psychiatry 2018; 18: 9.
Doherty-Torstrick ER, Walton KE, Fallon BA. Cyberchondria: Parsing Health Anxiety From Online Behavior. Psychosomatics 2016; 57: 390-400.
Peng XQ, Chen Y, Zhang YC, Liu F, He HY, Luo T, et al. The Status and Influencing Factors of Cyberchondria During the COVID-19 Epidemic. A Cross-Sectional Study in Nanyang City of China. Front Psychol 2021; 12: 712703.
Macur M, Király O, Maraz A, Nagygyörgy K, Demetrovics Z. Prevalence of problematic internet use in Slovenia. Zdr Varst 2016; 55: 202-11.
Islam MS, Sujan MSH, Tasnim R, Ferdous MZ, Masud JHB, Kundu S, Mosaddek ASM, Choudhuri MSK, Kircaburun K, Griffiths MD. Problematic internet use among young and adult population in Bangladesh: Correlates with lifestyle and online activities during the COVID-19 pandemic. Addict Behav Rep 2020; 12: 100311.
Ekinci Y, Tutgun-Ünal A, Bayse R, Ekinci A, Tarhan N. Siberkondri, Sağlık Okuryazarlığı ve Sosyo-ekonomik Statü İlişkisi Bağlamında X ve Y Kuşağına Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi 2021; 9: 117-48.
Mansur F, Ciğerci K. Siberkondri ve E-Sağlık Okuryazarlığı Arasındaki İlişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 2022; 11: 11-21.